Het jaar 2024 was voor de schaapskudden in Drenthe een onrustig jaar. Aan de ziekte blauwtong ontkwam geen enkele kudde, naar schatting zijn circa 50% van de schapen ziek geweest, terwijl er bij alle kuddes ook behoorlijke sterfte is opgetreden. Daarnaast houdt de wolf de gelederen nogal bezig. Vooral een aanval overdag maakt dat de kuddes zich ook overdag beter moeten beschermen. Middels Kudde Bewakings Honden (KBH), toeters en warmtebeeld kijkers proberen we dat te optimaliseren. De bestuurlijke veranderingen krijgen lopende weg meer vorm en geven nieuwe inspiratie. De onderhandelingen met de Provincie Drenthe over een betere en reëlere vergoeding voor de kuddes vorderen goed. De toezeggingen voor 2024 is inmiddels geëffectueerd, voor 2025 zijn er mondelinge afspraken die nog een bestuurlijk akkoord behoeven. Met een particulier wordt gewerkt aan een hoogwaardiger aanwending van de schapenwol, de eerste truien, mutsen en sjaals zijn inmiddels te koop.
- Schaapskuddes en blauwtong.
De ziekte blauwtong heeft in het vroege najaar van 2023 ook Drenthe bereikt. Inmiddels hebben alle schaapskuddes in Drenthe er in meer of mindere staat last van gehad. Bij alle kuddes heeft de ziekte behoorlijk huis gehouden. De situatie per schaapskudde zijn nogal verschillend, maar alle kuddes hebben zieke en dode dieren gehad. Het aantal dode schapen per kudde loopt uiteen van 30 tot 150, voorwaar een grote impact voor de kuddes en de herders. Gelukkig kwam er vanaf de maand mei entstof tegen blauwtong beschikbaar. Onduidelijk is echter of het afdoende heeft gewerkt. Met spanning wachten we nu het komende voorjaar van 2025 af, Komen de besmette knutten opnieuw schapen besmetten, nu mogelijk met een andere variant van blauwtong? Gelukkig krijgen \de kuddes via het Dinamo Fonds een bijdrage in de kosten van de gezondheidszorg.
- Omgaan met de wolven.
Het jaar 2024 was een rumoerig jaar rondom de vele aanvallen van de wolf in onze provincie. Alle schaapskuddes hebben inmiddels wel wolf werende maatregelen genomen. Op diverse plaatsen zijn wolfwerende rasters van 1.20 meter hoog geplaatst, een aantal kooien zijn zo aangepast dat de wolven s’nachts niet binnen kunnen komen. In het Drents Friese Wold leeft een roedel wolven, daar schepert de herdersde kuddes nu met kudde bewakingshond. De kudde van Ruinen heeft overdag een aanval van de wolf gehad, met 3 dode schapen als gevolg. Ook daar worden nu KBH ingezet. Al met al wordt het scheperen voor de herders wel ingewikkelder dan tot nu toe. We zijn op zoek naar een financiële steun om de structurele extra kosten als gevolg van de komst van de wolf voor onder anderen arbeid en materieel vergoed te krijgen. Naar schatting gaar dat elke kudde meer dan een halve FTE aan menskracht kosten, om het extra werk op te kunnen vangen. Tot nu toe is daar nog geen oplossing voor in zicht.
Tevens is er behoefte aan een uniform handboek “Hoe om te gaan met een wolvenaanval tijdens het scheperen en bij de schaapskooi”. Het handboek moet een protocol opleveren, “hoe te handelen bij een aanval, wat mag je als herder wel en ook wat mag je niet doen”.
- Bestuurlijke verandering.
We hebben in 2023 diverse bijeenkomsten gehouden over de gewenste structuur van het bestuur van de Stichting. Een kleiner Dagelijks Bestuur heeft de coördinatie, de uitwerking van de plannen loopt via het DB en deels via werkgroepen die thema gebondenbezig zijn. Er komt meer samenwerking tussen de bestuurders en de herders, zodat alle kennis vanaf het begin beschikbaar is. Het overleg als partners met de terreinbeheerders wordt uitgebreider op gepakt, de belangen liggen in elkaars verlengde. Samen staan we sterker, onder meer in het overleg met de provincie Drenthe. We zullen verder inzetten op een betere waardering voor het werk van de schaapskuddes, zodat de kuddes structureel financieel beter kunnen overleven.
- Overleg met de Provincie Drenthe.
Er is dit jaar uitgebreid overleg geweest met de Provincie over een betere en reëlere vergoeding voor het werk wat de kuddes uitvoeren in het beheer van natuurgebieden. De kosten zijn de laatste jaren sterk gestegen ondermeer door de sterk oplopende inflatie. De Provincie is ook overtuigd van het ontstane probleem en zoekt nu naar een passende verhoging van de Provinciale vergoedingen. De oplossing is nu zo goed als in beeld en zal in 2025 nader worden uitgewerkt.
- Erfgoedstatus intensiveren.
Gelukkig wordt er nu een vergoeding gegeven voor de zeldzame schapenrassen, zoals voor het Drentse Heideschaap en de Schoonebeker. Beide zijn erkende oude heideschaap rassen. Daarnaast is het beroep herder als beroep opgenomen in de Immaterieel Erfgoed, evenals de besturen betrokken bij de Stichting Behoud Drentse Schaapskuddes die een Erfgoed erkenning hebben. Door een verdergaande samenwerking hopen we met elkaar de zaken soepeler te kunnen laten verlopen en de belangen voor de kuddes beter tot hun recht te laten komen.
- Wol hoogwaardiger aanwenden.
We zijn al enige jaren bezig om van de schapenwol een waardevoller product te maken, nu gaat het voor heel weinig geld naar de bulk. Inmiddels zijn we zover dat er mooie truien, mutsen en sjaals beschikbaar komen. Wel moet de betaling aan de kuddes nu verder worden opgetrokken, zodat ook de schaapskuddes financieel profiteren van de hoogwaardiger aanwending.
- Invloed van Stikstof.
De depositie van stikstof heeft nog steeds grote invloed op de natuur kwaliteit van de heideterreinen. De vermesting zorgt voor een sterke mate van vergrassing en voor een doorlopende afname van de biodiversiteit. De toestand is zorgelijk. Het werk van de schaapskuddes wordt hierdoor intensiever, terwijl de resultaten nog op zich laten wachten.. Wel leveren de schaapskuddes een significante bijdrage aan de afvoer van stikstof, een afname van circa 20% van de depositie is haalbaar. In 2025 komt er een onderzoek vanuit de Universiteit van Wageningen naar de werkelijk meetbare effecten. We zijn zeer benieuwd naar de uitkomsten.
- Publiek en publiciteit.
De publiciteit over de schaapskudden loopt hoofdzakelijk via de individuele schaapskuddes. In 2024 zijn er meerdere kranten artikelen en RTV Drenthe uitzendingen aan de kuddes besteed. Het is en blijft een onderwerp waar veel belangstelling voor blijft bestaan. Daarnaast wordt een bezoek aan of een ontmoeting met de schaapskuddes door veel bezoekers zeer gewaardeerd. Een ontmoeting met een wit gewolde kudde blijft menig bezoeker jarenlang bij. Het dartelen van de lammetjes in de maanden maart en april doet menig hart sneller kloppen, Het blijft belangrijk om als kuddes het publiek erbij te betrekken, ook al wordt het door de gezondheidsregels wel steeds lastiger.